Mỗi một dân tộc, mỗi vùng miền đều có những nét văn hóa riêng và một trong những phong tục khá đặc sắc, độc đáo của đồng bào dân tộc Mông là Lễ hội cầu mùa. Đây là lễ hội dân gian mang sắc thái của tín ngưỡng khởi thủy từ xa xưa của nền văn hoá, văn minh nông nghiệp.
Đồng bào Mông có nhiều phong tục tập quán, lễ hội riêng mang đậm bản sắc văn hóa và đời sống tâm linh, tín ngưỡng gắn liền với tập quán canh tác, trồng trọt, chăn nuôi, sản xuất. Trong đó có lễ hội Cầu mùa, đây được coi là một trong những lễ hội lớn nhất của đồng bào dân tộc Mông trong một năm. Những năm gần đây, lễ hội Cầu mùa đã được khôi phục lại và thường được tổ chức vào đầu xuân năm mới, trong khoảng từ tháng Giêng đến đầu tháng Ba âm lịch để cầu cho mọi người trong thôn, trong bản luôn khỏe mạnh, mưa thuận gió hòa, người dân phát triển kinh tế chăn nuôi, trồng trọt, mùa màng được bội thu, gia đình, hàng xóm, làng bản sống hòa thuận, đoàn kết. Nghi lễ cúng tế trong lễ hội diễn ra trang nghiêm, các thầy cúng được mời đến thực hiện nghi lễ theo phong tục.
Để tổ chức lễ hội Cầu mùa, mỗi gia đình trong thôn sẽ cùng nhau đóng góp đồ lễ để thờ cúng mang tính lòng thành như cơm, rượu trắng, gà…tất cả các sản vật này phải do tự tay các hộ trồng được, nuôi được. Sau đó, lựa chọn và tập trung tại khu đất trống bằng phẳng nhất trong thôn, trước cửa cánh rừng, nơi có nhiều cây cổ thụ lớn để tổ chức. Trải qua rất nhiều năm, lễ hội cầu mùa của người Mông ở thôn Cao Mã, xã Cao Mã Pờ, huyện Quản Bạ đã trở thành một sinh hoạt văn hóa cộng đồng đặc sắc. Hiện nay, Lễ hội Cầu mùa được khuyến khích tổ chức trong cộng đồng nhằm bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời, cổ vũ, động viên người dân bước vào một vụ sản xuất mới giành nhiều thắng lợi.
Không chỉ vậy, Lễ hội cầu mùa còn là dịp để người dân tham gia sinh hoạt cộng đồng, tuyên truyền, nhắc nhở nhau về củng cố tinh thần đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ nhau trong sinh hoạt, đời sống và sản xuất hằng ngày. Cùng với đó, quan tâm đến công tác quản lý, chăm sóc và bảo vệ rừng bởi rừng chính là nguồn cội, chở che và tạo sinh kế bền vững. Có thể thấy, Lễ hội cầu mùa của đồng bào dân tộc Mông ở thôn Cao Mã, xã Cao Mã, huyện Quản Bạ đã thể hiện rõ tính giáo dục, sự kế thừa tinh hoa văn hoá và ý thức cội nguồn của dân tộc. Nét văn hoá đặc sắc này cần được bảo tồn và phát huy giá trị, duy trì tiếp nối tới các thế hệ mai sau. Ngay sau lễ phần nghi lễ đã diễn ra các trò chơi dân gian như: Đẩy gậy nam, nữ; ném cù; bịt mắt bắt vịt; tung ngô vào quẩy tấu. Các trò chơi được bà con nhân dân trong thôn hưởng ứng tham gia./.
